جهان در هفته‌ای که گذشت

کمپ دیوید

کاری از رضا “فیاض” و شجاع‌حسین  “محسنی”

هفته گذشته سران عرب به ضیافت رئیس جمهور امریکا نرفتند و دعوت امریکا را روی زمین گذاشتند. اوباما از سران عرب کشورهای حاشیه خلیج فارس دعوت کرده بود، برای دیدار با وی به کمپ دیوید بروند، اما تنها سران قطر و کویت در این نشست شرکت کردند و دیگر حاکمان عرب ولیعهدان خود را به این نشست فرستادند. اعراب مهمانی پنجشنبه گذشته اوباما را جدی نگرفتند. ملک سلمان، شاه عربستان نخست اعلام کرده بوده به کمپ دیوید نمی رود و سپس ریاض اعلام کرد که محمد بن نایف، ولیعهد عربستان به این نشست خواهد رفت. رژیم ال خلیفه در بحرین نیز ولیعهد خود را فرستاد و اوباما که منتظر بود گفتگوهای جدی با سران عرب داشته باشد، چیزی دست گیرش نشد.

سران عرب با نرفتن به کمپ دیوید خواستند نشان دهند که از امریکا دلگیر هستند. انان دلایلی برای این قهر دارند. اعراب از دیر زمان است که امریکا را مسئوول و حافظ رژیم های خود می دانند. اما در چند سال اخیر در چهارگوش کشورهای عربی بحران هایی به وجود امده و موج های تازه ای از حرکت های انقلابی و مردمی نیز در این اواخر اتفاق افتاده که حکومت های مادام العمری و سلطنتی را تهدید می کند. دیگر نارضایتی اعراب از امریکا در شکست انها در جنگ های خاورمیانه است. انان معتقدند که امریکا باید وارد جنگ سوریه می شد و حکومت اسد را ساقط می کرد. حدود پنج سال از جنگ سوریه می گذرد اما اسد توانسته به تنهایی با همه اردوی اعراب و ترکیه و غرب مقابله کند. این موضوع برای سران عرب مایه خشم و قهر با امریکاست. اگر چه امریکا برای تضعیف بشار اسد بسیار تلاش کرد اما اعراب انتظار داشتند امریکا تا مرحله حمله مستقیم به سوریه نظیر انچه در لیبیا اتفاق افتاد به پیش رود.

عربستان و ایتلاف به رهبری این کشور در جنگ یمن اما توانست حمایت واشنگتن را با خود داشته باشد. نزدیک یک و نیم ماه است که عربستان در یمن می جنگد اما نتوانسته حتی مانع پیشروی حوثی ها شود. عربستان در این مدت ۳۰۰۰ حمله هوایی به یمن کرد اما هیچ چیزی در یمن تغییر نکرد. ریاض بسیار تلاش کرده به شکست تقریبا همه کشورهای عرب در یمن سرپوش بگذارد. شاه عربستان، وقتی انتقاد ها از جنگ یمن بالا گرفت برای مقابله با مخالفت های درونی در خاندان سلطنتی، وزیر دفاع و وزیر داخله را که جنگ یمن را رهبری می کنند، ترفیع داد و انان را نوازش بیشتری کرد. ریاض اما احساس می کند که در یمن تحقیر شده. این احساس در میان عربها وجود دارد که امریکا به خاطر انکه اعراب از واشنگتن دلخور نباشند به عربستان اجازه داده به یمن حمله کند و در این جنگ حمایت هایی نیز از ایتلاف عربی داشته باشد.

این دلخوشی کودکانه برای ریاض مایه تحقیر است. کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، معتقدند که توافق هسته ای امریکا با ایران، موقف انان را در خطر می اندازد. انان می گویند، نباید از تنش در روابط امریکا با ایران کاسته شود. برای همین بیشترین تلاش خود را برای به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته ای ایران کردند. امریکا اما در چند دور مذاکره نشان داده که توافق با ایران دور از دسترس نیست.

امریکا اما اعلام کرده که اعراب همچنان متحد این کشور هستند و از سران عرب دعوت کرده تا به انان اطمینان دهد که نقش انان در سیاست خارجی امریکا تغییری نکرده. واشنگتن اعلام کرده برای رفع نگرانی اعراب، حاضر است مقدار بیشتری سلاح به انان بدهد و اعراب را متحد همیشگی خود می داند.

با همه اینها، کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، اعتماد کمتری به اوباما دارند. اوباما چند بار هم به سران این کشورها گفته بود که تهدید شما نه از بیرون بلکه از درون است و نارضایتی مردم از حکومت های خود در جهان عرب، تهدید بزرگی برای این حکومت هاست. او خواهان اصلاحات سیاسی در حکومت های خاندانی عربی شده بود. امریکا همچنین بار ها از نقش کشورهای عربی در حمایت از جریانهای افراط و تکفیری انتقاد کرده. این مواضع برای دولت های عربی قابل قبول نیست. انان مدعی هستند که همانگونه که کشورهای عربی ضامن منافع واشنگتن در بازار نفت و اقتصاد و سیاست خاورمیانه بوده اند، واشنگتن نیز باید ضامن دوام این حکومت ها و ضامن امنیت کشورهای عرب باشد. از منظر انان، تهدید های بیشتری در منطقه عربی برای حکومتهای انان به وجود امده و امریکا کمک چندانی برای رفع این تهدید ها به اعراب نکرده است.

…………………………………………………………..

اولاند در کیوبا

هفته گذشته، فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه به کیوبا رفت. این نخستین سفر یک رهبر فرانسوی پس از حدود صد سال به کیوبا بود. سفر اولاند به کیوبا در حالی صورت گرفت که اخیرا استارت روابط امریکا و کیوبا زده شده. رائول کاسترو، رئیس جمهور کیوبا اعلام کرده که در صورت حذف نام کشورش از فهرست کشورهای حامی تروریسم، سفارت های دو کشور باز خواهد شد. کاسترو از بازه زمانی ۴۵ روزه برای بهبود روابط با امریکا و انتصاب سفیران گفته. در چنین وضعیتی رئیس جمهور فرانسه به هاوانا رفت تا از یکسو بتواند موقعیت های اقتصادی تازه برای کشورش در هاوانا دست و پا کند و از جانب دیگر به گفته خودش، باعث تسریع بهبود روابط میان امریکا و کیوبا شود. دیپلماسی کند و اهسته کاسترو این روزها شتاب گرفته. رائول کاسترو هفته گذشته پس از شرکت در مراسم هفتادمین سالروز پایان جنگ جهانی دوم به واتیکان رفت و با پاپ نیز دیدار کرد. واتیکان میانجی خوبی برای بهبود روابط کیوبا و امریکا بوده و پاپ تا کنون کمک زیادی به این روند کرده است. کیوبا هم در چند سال اخیر کارهای زیادی برای بهبود روابط با واتیکان کرده. دولت کاسترو، ماده قانون اساسی این کشور را که کیوبا را کشوری ملحد خوانده بود، حذف کرد، به کاتولیک ها که ۶۰ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهد، اجازه ورود به حزب حاکم را داد و نیز ساخت کلیساها را از سر گرفت. همین موضوعات باعث شد تا واتیکان علاقه بیشتری به میانجی گری میان کیوبا و امریکا داشته باشد. این میانجی گری برای واتیکان نیز سود اور بود. پس از رسوایی های جنسی کشیشان مسیحی و تجاوز به کودکان در مدارس کلیسا، پاپ و دستگاه روحانیت مسیحی به ویژه در امریکا لاتین به شدت مورد انتقاد بودند. در چنین وضعیتی میانجی گری پاپ در قضیه کیوبا می تواند وجهه واتیکان را در امریکای لاتین بهتر کند.

…………………………………………………….

سفر کری به روسیه

جان کری وزیر خارجه امریکا هفته گذشته به روسیه رفت تا در شهر بندری سوچی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور و سرگئی لاوروف؛ وزیر خارجه روسیه دیدار کند. دیدار جان کری از روسیه برای ان مهم است که این نخستین دیدار وی از روسیه پس از اغاز بحران اوکراین بود. گزارش شد که دوطرف مذاکرات هشت ساعته و بی پرده ای داشته اند. انان بر اجرای توافق نامه مینسک و دوام اتش بس در اوکراین تاکید کردند. وزیر خارجه روسیه در این دیدار گفت؛ روسیه حاضر به همکاری با امربکاست اما در موضعی برابر و بدون فشار. وزیر خارجه امریکا نیز گفت در صورت همکاری های بیشتر در اوکراین، تحریم های امریکا و اروپا علیه روسیه برداشته می شود.

سرگئی لاوروف در کنفرانس مشترک خبری  با جان کری روزسه شنبه گذشته گفت که این گفتگوها به مسکو و واشنگتن کمک کرده همدیگر را بهتر درک کنند. او پیشتر گفته بود که روسیه آماده همکاری با آمریکاست اما فقط براساس “مبنایی برابر” و بدون فشار.  در بیانیه ای وزارت خارجه روسیه نیز امده بود که تلاش ها برای فشار بر روسیه از طریق تحریم فقط “به بن بست می رسد.

وزیر خارجه امریکا هم در مورد اجرای توافق نامه مینسک و همکاری های روسیه و امریکا گفت. جان کری گفت؛ مهم است که خطوط تماس میان امریکا و روسیه درحالی که آنها برای رسیدگی به مسائل عاجل بین المللی می کوشند باز بماند.”

اوکراین، مهمترین موضوع در روابط امریکا و روسیه است. برای امریکا اوکراین از ان جهت مهم است که متحدان اروپایی این کشور در ناتو، گسترش نفوذ روسیه در شرق اروپا و در اوکراین را خطرناک می دانند. روسیه هم دخالت غرب در اوکراین را تهدیدی در حیاط خلوت می داند و پوتین در اوکراین تمام قد علیه برنامه های ناتو ایستاد. خشم اروپایی ها از مسکو به حدی رسیده که نخست وزیر المان در نشستی با حضور پوتین، الحاق کریمه به روسیه را غیر قانونی خواند. روسیه اما معتقد است که از روس تبارها دفاع می کند و ناتو با اردو زدن در اوکراین تا بیخ گوش مسکو به پیش امده. امریکا و روسیه اختلافاتی در سوریه و در پرونده هسته ای ایران نیز دارند. وقتی مسکو اعلام کرد که پوتین ممنوعیت فروش موشک های اس ۳۰۰ به ایران را لغو کرده امریکا ورژیم اسرائیل به شدت از روسیه انتقاد کردند. در مسکو اما صحبت جدی و اختلاف شدیدی روی بحث تحویل این موشک ها به ایران نداشتند. سوریه از دیگر موارد اختلافی در روابط میان دو کشور است. امریکا بارها در قضیه سوریه با وتوی روسیه در شورای امنیت روبرو شد. استراتژی امریکا و متحدان عربش در سوریه شکست و بخشی از علت ان نیز تلاش های مسکو بود که مانع تصویب منطقه پرواز ممنوع بر فراز سوریه در شورای امنیت می شد. روسیه احساس می کند در قضیه لیبیا و سرنگونی حکومت قذافی و تصویب منطقه پرواز ممنوع بر فراز این کشور، که منجر به دخالت ناتو در لیبیا شد، منفعلانه عمل کرده است. از همین جهت در مورد سوریه با توجه به روابط گذشته اش با دمشق و داشتن پایگاه دریایی در طرطوس، متفاوت عمل کرد.

سفر وزیر خارجه امریکا به روسیه در حالی صورت گرفت که تنها چند روز پیش از این سفر، روسیه در هفتاد مین سالگرد جنگ حهانی دوم میزبان سران کشورهای متحد خود رد مسکو بود. سران اروپایی مراسم هفتادمین سال پایان جنگ جهانی دوم را تحریم کرده بودند. مراسمی که روسیه، بزرگترین مانور نظامی خود را پس از فروپاشی شوروی برگزار کرد تا میزان قدرت نظامی خود را به رخ اروپایی ها و امریکا بکشد. مسکو خود را وارث قطب دوم قدرت در جنگ سرد می داند و چند سال اخیر نشان داده که در خاورمیانه و در حوزه پیرامون خود که حیاط خلوتش می باشد، حاضر است مداخله مستقیم کند. گزارش شد که ایران، سوریه، یمن و لیبیا نیز ازمحور مذاکرات جان کری با رهبران روسیه بوده است.

11 thoughts on “جهان در هفته‌ای که گذشت

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *