اخیرا اشرف غنی، رییسجمهور کشور در نشست وارسا در بارهی پاکستان سخن رانده و عملکرد این کشور در قبال هراسافگنی را به باد انتقاد گرفت. از جانب دیگر، وزارت داخله پاکستان نیز، سخنان رییسجمهور را خصمانه و تاسفبار خواندهاست.
دیروز هم در کابل، رییسجمهور گفت که افغانستان از پاکستان صلح نمیخواهد، بل میخواهد کسانی که مخالف صلح استند را از آن کشور خارج کند.
روابط میان افغانستان و پاکستان، یکی از پرجنجالترین روابط خارجی کابل بوده که همواره این مساله، چالشبرانگیز و نگرانکننده تلقی شده است. یک ماه قبل نیز این دو کشور، شاهد دو روز نبرد در سرحد دیورند بودند که بعد از مذاکرات و نشست رییسجمهور غنی با همتای پاکستانیاش در تاشکند، تورخم باز شد و روابط دو کشور به حالت عادی برگشت. پاکستان همواره تاکید بر پیشروی در سرحد جنجالی «دیورند» داشته است، اما کابل این موضوع را دخالت و تجاوز به خاک افغانستان پنداشتهاست. در زمان حکومت قبلی، همواره کابل از پرتاب موشک به ولایت کنر شاکی بود، ولی در دورهی حکومت وحدت ملی، این مساله دیگر خاموش شد و چالشهای تازهای در روابط این دو کشور پدیدار شد.
افغانستان با پاکستان طولانیترین مرز را دارد که این سرحد، یکی از موارد اساسیای مخالفتها میان دو کشور بوده و روابط این دو کشور را بارها تحت تاثیر قرار داده است. خط دیورند، دههها پیش، در زمان عبدالرحمن خان به امضا رسید، ولی هرگز حکومت کابل آن را بهرسمیت نشناخت. این بحث، سرمنشا و عامل سیاستگذاریهای خارجی دو کشور در تقابل با هم بوده است. افغانستان از پذیرفتن این خط، سر باز میزند و پاکستان با تمام تلاشهای سیاسی، نظامی و دیپلماسی، توجه خود را معطوف به این موضوع کرده است.
حکومت وحدت ملی، نخست کارش را با تاکید بر ایجاد روابط صمیمانهی بیپیشینه با اسلامآباد آغاز کرد که گامهای اثرگذاری نیز در این زمینه برداشته شد و همهی منابع در این امر، مورد بررسی و استفاده قرار گرفت. از رفتوآمدِ بلندترین مقامهای سیاسی تا سفرهای جنرالان بلندپایهی نظامی پاکستان به افغانستان. اما، رابطهی خوب دو کشور کوتاهمدت بود. اسلامآباد با وعدههای گرم خود، کابل را به بازی گرفت و تاکنون، هیچ یک از وعدههایش را عملی نکرده است. رییسجمهور، دیروز در سخنان خود یادآور شد که جز سخن، عملی از پاکستان ندیده است.
افغانستان، با خلوص نیت از هرگونه امکانات و منابع خود برای ایجاد رابطه دوستانه با پاکستان استفاده کرد، ولی همه بینتیجه بود. بعد از یکونیم سال و نیز پس از ناکامی نشست چهارجانبه و حمله بر ریاست محافظت از رجال برجسته، حکومت کابل، تغییر رویکرد داد و تلاشهایش در امر قانعکردن اسلامآباد را بیفایده یافت. موضوعی که روشن و واضح است، پناهدادن پاکستان به هراسافگنان است و بربنیاد این، همواره این کشور مورد انتقاد قرار گرفته و خواست کابل نیز، خروج تروریستان از آن کشور و جلوگیری از حملات آنان علیه افغانستان بوده است. این خواستها، به دلیل روابط افغانستان با هند و موارد دیگر، نادیده گرفته شد. اکنون، دور تازهای از روابط پر تنش افغانستان و پاکستان را شاهدیم. چندی قبل، محمود صیقل، نماینده افغانستان در سازمان ملل، از پاکستان انتقاد کرده و هشدار داد افغانستان از این کشور در شورای امنیت سازمانملل شکایت خواهد کرد. به دنبال این قضیه، اشرف غنی، در نشست مهم وارسا، پاکستان را به باد انتقاد گرفت.
در حال حاضر، در حدود سه میلیون مهاجر افغان در پاکستان به سر میبرند که این مساله، برای افغانستان همواره مشکلآفرین بوده است. زیرا، این سلاح آمادهی پاکستان برای فشار حکومت افغانستان شمرده میشود.
در همین حال، پاکستان از نزدیکی دهلی و کابل بهشدت ناراحت است و حتا هراس نیز دارد. روابط ایجاد شده میان افغانستان و هند، بدون شک برای کابل از ناحیه پاکستان، چالشبرانگیز محسوب میشود. زیرا پاکستان و هند، افغانستان را میدان بازی خود میدانند و هر یک، در تلاش تضعیف نقش و نفوذ یکدیگر در افغانستاناند. طوری که دیده میشود، توقع پاکستان انحصار سیاست افغانستان است و تمایل به برقراری رابطه میان افغانستان و سایر کشورها ندارد و به این لحاظ، ایجاد روابط نیک با پاکستان، برای حکومت کابل سنگین خواهد بود.
یکونیم سال تلاش حکومت وحدت ملی، برای برقراری روابط نیک با پاکستان، این موضوع را به خوبی روشن ساخته است. آن کشور، یکی از خواستههای برجستهاش، تضعیف و کنارزدن هند در افغانستان است که این برای افغانستان در حالت کنونی که دهلی در امر بازسازی بزرگترین پروژهها در کشور نقش مهمی بازی کرده، هزینهی هنگفتی دارد.
همواره روابط کابل و اسلام آباد پرتنش و تلاطم بوده است. توقع آن نمیرود که آن کشور، در امر مبارزه با تروریسم و هراسافگنی در منطقه با کابل همکاری کند. پاکستان حالت کنونی را حفظ خواهد کرد و دنبالهرو سیاست نظامیگری و سنگاندازی بر سر راه حکومت خواهد بود. خواستهای پاکستان بر شانهی کابل سنگینی خواهد کرد و این مساله موجب قبولنشدنِ این درخواستها شده است. ایجاد رابطه با پاکستان، تلاش زیاد و هزینهی پرباری بر کابل خواهد داشت.